د) بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل داخلی:

موضوع بیمه مسئولیت متصدی حمل:

بیمه مسئولیت مدنی حرفه ای متصدیان حمل و نقل  در قبال ارسال کنندگان و یا صاحبان کالا به موجب بارنامه های صادره که ناشی از تحقق خطرهای بیمه شده باشد .متصدی حمل بر اساس بارنامه صادر شده مسئول و متعهد است باری را که از فرستنده تحویل گرفته از نقطه الف به نقطه ب ببرد و سالم تحویل گیرنده دهد حال اگر در بین مسیر به دلیل وقوع حادثه خسارتی به بار وارد شود به استناد قانون از جمله مواد 386 الی 388 قانون تجارت مسئول بوده و باید جبران خسارت کند . بیمه مسئولیت متصدی حمل و نقل جبران کننده خسارت هایی است که در چهارچوب مسئولیت متصدی حمل و قرارداد فیمابین بوده باشد. در این بیمه نامه یک قرارداد بین شرکت بیمه و موسسه حمل منعقد میشود و موسسه حمل در دوره های زمانی مشخص لیست تمام بارنامه های صادر شده خود را به همراه حق بیمه مربوطه به صورت الکترونیکی برای شرکت بیمه ارسال میکند

 خطرهای بیمه شده در بیمه مسئولیت متصدی حمل :

• 1- تصادف و واژگونی وسیله نقلیه و یا برخورد کالا با شی ثابت 
• 2- پرتاب شدن محموله از روی وسیله نقلیه 
• 3- آتش سوزی و انفجار وسیله نقلیه 
• 4- سرقت کلی محموله با وسیله نقلیه به استثنا جعل اسناد 
• 5- هزینه های لازم و متعارف برای نجات کالا و جلوگیری از توسعه خسارت پس از وقوع حوادثی که جبران زیان آنها در تعهد بیمه گر باشد 
• 6- هزینه متعارف دادرسی و دفاع از بیمه گذار در مراجع قضایی که در ارتباط با خطرات بیمه شده پرداخت شده باشد 

نکته : حداکثر تعهد بیمه گر در مورد بندهای 5 و 6 از 20% تعهد بیمه گر تجاوز نخواهد کرد

 شروع و پایان تعهد شرکت بیمه برای هر حمل :

پوشش بیمه پس از تکمیل بارگیری کالا در مبدا و صدور بارنامه (هرکدام موخر باشد ) آغاز و همزمان با شروع تخلیه در مقصد مندرج در بارنامه پایان می یابد . لیکن در صورت توافق طرفین و پرداخت حق بیمه اضافی امکان اضافه کردن پوشش تخلیه و بارگیری در قرارداد وجود دارد .

استثنائات بیمه مسئولیت متصدی حمل داخلی : 

• 1- جعل اسناد و خیانت در امانت و هر نوع عمل عمد یا مجرمانه بیمه گذار شامل کارکنان و نمایندگان وی ، راننده یا کمک راننده وسیله نقلیه
• 2-حوادث طبیعی مانند سیل ، طوفان ، زلزله ، آتش فشان و صاعقه 
• 3- جنگ ، شورش ، اعتصاب ، بلوا ، ضبط و مصادره 
• 4- تشعشعات رادیو اکتیو و فعل و انفعالات هسته ای 
• 5- عیب ذاتی و یا خود سوزی کالا
• 6- هر گونه خسارت غیر مستقیم و عدم النفع و کاهش ارزش کالا در بازار
• 7- حمل کالاهای قاچاق و غیر مجاز
• 8-خسارت هنگام تخلیه و بارگیری_ با پرداخت حق بیمه اضافی و در صورت موافقت بیمه گر قابل خریداری است
• 9-خسارت ناشی از عدم صلاحیت راننده برای رانندگی وسیله نقلیه با توجه به نوع گواهینامه 
• 10-ریزش ، روندگی ، آبدیدگی ، مگر اینکه ناشی از تحقق خطرات بیمه شده باشد 
• 11- کاهش طبیعی وزن محموله 
• 12- سرقت قسمتی از محموله و یا هر نوع سرقت ناشی از خیانت در امانت راننده و کمک راننده 
• 13- فقدان کالا
• 14- تغییر وسیله حمل بدون اخذ موافقت بیمه گر
• 15 -خسارت وارد به علامت و بسته بندی کالا

قوانین مرتبط با بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل

ماده 386 قانون تجارت :

 اگرمال التجاره تلف ياگم شود متصدی حمل ونقل مسئول قيمت آن خواهد بود مگراينكه ثابت نمايد تلف ياگم شدن مربوط به جنس خود مال التجاره يامستند به تقصير ارسال كننده يامرسل اليه ويا ناشی از تعليماتی بوده كه يكی ازآنها داده اند ويا مربوط به حوادثی بوده كه هيچ متصدی مواظبی نيزنمی توانست ازآن جلوگيری نمايد. قرارداد طرفين می تواند برای ميزان خسارت مبلغی كمتريا زيادتر از قيمت كامل مال التجاره معين نمايد. 

ماده 387 قانون تجارت : 

درمورد خسارات ناشيه ازتاخيرتسليم يا نقص يا خساراتی كه ممكن بود درصورت تلف شدن تمام مال التجاره حكم به آن شود تجاوز نمايد مگراينكه قرارداد طرفين خلاف اين ترتيب رامقرر داشته باشد. 

ماده 388 قانون تجارت :

 متصدی حمل ونقل مسئول حوادث وتقصيراتی است كه درمدت حمل ونقل واقع شده اعم ازاينكه خودمباشرت به حمل ونقل كرده وياحمل ونقل كننده ديگری را مامور كرده باشد. بديهی است كه درصورت اخير حق رجوع او به متصدی حمل ونقلي كه ازجانب او مامورشده محفوظ است.

ماده 516 قانون مدنی : 

تعهدات متصدیان حمل و نقل اعم از این که از راه خشکی یا آب یا هوا باشد برای حفاظت و نگاهداری اشیایی که به آن‌ها سپرده می‌شود همان است که برای امانت‌داران مقرر است بنابراین در صورت تفریط یا تعدی مسئول تلف یا ضایع شدن اشیایی خواهند بود که برای حمل به آن‌ها داده می‌شود و این مسئولیت از تاریخ تحویل اشیا به آنان خواهد بود.

 
سوالات متداول :

حق بیمه بیمه مسئولیت متصدیان حمل و نقل داخلی را چه کسی باید پرداخت کند ؟

از آنجائیکه موسسه حمل مسئولیت قانونی خود را بیمه میکند بدیهی است که پرداخت حق بیمه نیز به عهده موسسه حمل خواهد بود هر چند که در عمل متاسفانه مشاهده میشود موسسات حمل هزینه بیمه مسئولیت خود را از صاحبان بار مطالبه میکنند که این رویه غلط است .

آیا با وجود اینکه متصدی حمل بیمه مسئولیت حمل دارد صاحب کالا نیز باید بار خود را بیمه کند ؟

بله از آنجائیکه بیمه ای که موسسه حمل انجام میدهد بیمه باربری نیست بلکه بیمه مسئولیت است لذا ضروری است که صاحبان کالا بطور مستقل نسبت به خرید بیمه باربری بنا به دلایل زیر اقدام کنند :
1- ممکن است بیمه مسئولیت متصدی حمل منقضی شده باشد و موسسه مذکور نسبت به تمدید بیمه نامه اقدامی نکرده باشد
2- ممکن است موسسه حمل لیست بارنامه های صادره خود را در زمان معین طبق قرارداد برای شرکت بیمه ارسال نکند.
3- ممکن است موسسه حمل حق بیمه بارنامه ها را به شرکت بیمه پرداخت نکرده باشد.
4- ممکن است ارزش واقعی بار در بارنامه و متعاقبا در لیست ارسال شده به شرکت بیمه لحاظ نشده باشد.
5- ممکن است باربه دلایل متعدد از بین برود به عنوان مثال خسارت های ناشی از بلایای طبیعی اما موسسه حمل مسئول شناخته نشود در چنین مواردی استفاده از بیمه مسئولیت امکان پذیر نیست اما از بیمه باربری میتوان خسارت دریافت کرد.
6- در بیمه باربری امکان صدور بیمه نامه به طور اختصاصی و بر اساس شرایط خاص هر بار و خطراتی که آن را تهدید میکند با مذاکره با بیمه گر وجود دارد اما در بیمه مسئولیت این امکان وجود ندارد.
7- در بیمه باربری صاحب کالا بیمه گذار بیمه نامه بوده و بطور مستقیم طرف قرارداد با شرکت بیمه است و برای دریافت خسارت از قدرت چانه زنی بیشتری برخوردار است اما در بیمه مسئولیت طرف قرارداد یا بیمه گذار موسسه حمل است.

علت تفاوت ماده 386 قانون تجارت با ماده 516 قانون مدنی در باب متصدی حمل چیست ؟

متصدی حمل و نقل در قانون تجارت مسئولیتی بیش از امین و وکیل در قانون مدنی دارد : در قانون مدنی ، متصدی حمل و نقل امین است و تقصیر او باید ثابت شود تا مسئول قرار گیرد (ماده 516) . ولی ، در قانون تجارت متصدی مسئول سالم رساندن کالا به مقصد است : یعنی ، بر مبنای عرف و نیازهای تجارتی ، قانونگذار تعهد به حمل را به طور ضمنی حاوی تعهد به حفظ کالا نیز دانسته است . در نتیجه ، متصدی حمل باید ثابت کند که دلیل تلف کالا ذاتی یا ناشی از تقصیر ارسال کننده و یا گیرنده و یا نیروی خارجی و احتراز ناپذیر (قوه قاهره ) است تا از مسئولیت معاف شود . برای داوری درباره حکم ماده 516 قانون مدنی و ماده 386 قانون تجارت نسبت به مسئولیت متصدی حمل و نقل و اثبات تقصیر او باید پذیرفت که ماده 386 قانون تجارت برای اشخاصی که حمل و نقل را شغل و تخصص خود قرار می دهند و این خدمت را به عموم در برابر دستمزد معین پیشنهاد می کنند ، مناسب تر است . زیرا ، در فرضی که فرستنده کالا با چنین موسسه ای قرارداد می بندد ، مبنای تراضی این شرط ضمنی است که متصدی بر پایه تخصص و تجربه خود می تواند کالا را سالم به مقصد برساند ، مگر این که حادثه ای غیر مترقبه او را بازدارد . پس ، تعهد او بر حمل کالا همراه با این شرط ضمنی است که آن را سالم می رساند ، در واقع تعهد او یک تعهد به نتیجه است و ملزم است که برای ایفای این تعهد احتیاط های لازم را به عمل آورد وگرنه مسئول خواهد بود بنابراین در صورتی از اجرای این تکلیف معاف می شود که ثابت کند حادثه قهری و نامنتظر یا کاهلی و تقلب ارسال کننده سبب تلف یا نقص کالا شده است . ولی ماده 516 قانون مدنی برای فرضی عادلانه است که قرارداد خصوصی حمل کالا با امینی بسته می شود که متصدی حمل و نقل عمومی نیست و این خدمت را در برابر دوست یا آشنا و یا همکار تجاری خود به عهده می گیرد . زیرا ، در این فرض ، تکیه بر امانت و دلسوزی حامل است نه تخصص و تجربه او .بنابراین ، مفاد تراضی چنین تعبیر می شود که تعهد محدود به رعایت امانت و کوشش در راه حفظ سلامت کالاست نه سالم رساندن آن به مقصد . در نتیجه اگر کالا تلف شود ، بر طبق قواعد عمومی ، بر عهده ارسال کننده است که کوتاهی و مسامحه امین را ثابت کند .

CargoOperator_Liability_Conditions.pdf